W czasie pierwszego etapu renowacji ołtarza Matki Boskiej Śnieżnej w kościele pw. św. Antoniego z Padwy w Ratowie, jednego z najcenniejszych zabytków doby rokoko w Polsce, podczas prac renowacyjnych odsłonięto unikatową, XVIII-wieczną marmoryzację postumentu ołtarzowego.
Ołtarz Matki Boskiej Śnieżnej, to jeden z dwóch ołtarzy bocznych, usytuowanych najbliżej ołtarza głównego. Elementy konstrukcyjne wykonane są z drewna świerkowego, bogato zdobione elementy rzeźbiarskie i dekoracyjne – z drewna lipowego. Ołtarz, wzorowany bezpośrednio na augsburskich rycinach Carla Ignaza Junca, został wykonany w latach 50. XVIII wieku, prawdopodobnie przez snycerza Jana Dubanowskiego z Brodnicy (w podobnym okresie wykonał także ołtarz boczny w Konwencie Ojców Karmelitów w Oborach w diecezji płockiej).
– Od dawna wiedzieliśmy, że ratowski kompleks reprezentuje bardzo rzadki styl rokoko. Podczas renowacji postumentu ołtarza Matki Boskiej Śnieżnej okazało się dodatkowo, że pod farbą olejną bardzo dobrze zachowała się XVIII-wieczna malatura, wykonana na drewnie lipowym. Przed nami wiele wyznań, związanych z mozolnym odkrywaniem oryginalnych powłok malarskich na kolejnych ołtarzach i ambonie, ale chętnie je podejmiemy, widząc efekt prac przy ołtarzu Matki Boskiej Śnieżnej – zapewnił ks. kan. Bogdan Pawłowski, rektor Sanktuarium Diecezjalnego św. Antoniego z Padwy w Ratowie.
W trakcie prac konserwatorskich odkryto, że ołtarz był aż cztery razy przemalowywany: po raz pierwszy na kolor jasno zielony, następnie jasnobrązowy, a na koniec dwukrotnie na kolor szaroniebieski. W trakcie pierwszego etapu prac renowacyjnych ołtarza, usunięto wtórne warstwy malarskie i na cokole ołtarza odsłonięto unikatową oryginalną malaturę.
- Ratowski zespół klasztorny, to ważne miejsce dziedzictwa kulturowego Mazowsza. W ostatnich latach, dzięki dotacjom z Regionalnego Funduszu Operacyjnego, przeszedł on głęboką termomodernizację oraz kompleksową renowację architektoniczną. Teraz przyszedł czas na odkrywanie piękna arcydzieł plastycznych wyposażenia kościoła. Odsłonięcie oryginalnej marmoryzacji stanowi przełomowy moment prac renowacyjnych i badawczych nad zabytkiem - podkreślił Adam Struzik, marszałek województwa mazowieckiego.
Rozpoczęte w 2019 r prace konserwatorskie przy ołtarzu Matki Boskiej Śnieżnej, to kolejny etap kompleksowej rewitalizacji obiektu, która jest prowadzona od ponad 10 lat. Aktualnie zakończone zostały już prace budowalne przy kompleksie i można prowadzić renowację poszczególnych elementów wyposażenia kościoła.
***
W ramach inwestycji w ratowskim kościele została przeprowadzona renowacja postumentu oraz mensy ołtarzowej lewego ołtarza bocznego pw. Matki Boskiej Śnieżnej, polegająca na wzmocnieniu konstrukcyjnym, odsłonięciu pierwotnych warstw malarskich (marmoryzacji) a także srebrzeń, złoceń i ornamentów w kolorystyce kości słoniowej. Restauracjami poprzedzona została badaniami konserwatorskimi oraz wykonaniem odkrywek. Przyjęta metoda konserwacji i restauracji miała na celu odsłonięcie, zabezpieczenie oraz wyeksponowanie oryginalnych, pierwotnych elementów ołtarza, które stanowią jego niezwykłą wartość historyczną i artystyczną.
Pierwotna, odsłonięta malatura (marmoryzacja) drewna lipowego utrzymana jest w kolorystyce kości słoniowej i marcepana z niebieskawym lub lazurowym laserunkiem, co podkreśla fantazyjność oraz awangardowość rozwiązań plastycznych. zastosowanych przez XVIII-wiecznego wykonawcy ołtarza. Inspiracją były ryciny wzornikowe Ignaza Carla Junca, augsburskiego twórcy z I połowy XVIII w.
Wartość prac rewitalizacyjnych w ramach projektu „Prace ratunkowe, konserwatorskie i restauratorskie przy Ołtarzu Matki Boskiej Śnieżnej stanowiącym wyposażenie kościoła pw. Św. Antoniego w Ratowie (XVIII w.) – I etap” wyniosła 60.000 zł. Został on w całości sfinansowany ze środków samorządu województwa mazowieckiego.
