Zasmucony Jezus

Chrystus Frasobliwy w ikonografii chrześcijańskiej jest charakterystycznym ujęciem formy pasyjnej, tj. związanej z Męką Pańską. Strapiony Jezus przedstawiony w pozycji siedzącej, ma głowę opartą na dłoni, na głowie koronę cierniową, a na ciele widoczne ślady biczowania. Takie przedstawienie częściej spotykane jest w rzeźbie niż w malarstwie. Pierwsze tego typu ujęcia pojawiły się w Niemczech i Niderlandach w XIV wieku. W Polsce mocno się utrwalił w sztuce ludowej.

Sztuka ludowa rozwinęła się od schyłku średniowiecza, kiedy rzemiosło artystyczne oddzieliło się od rzemiosła wiejskiego. Twórczość ta jest przede wszystkim spadkobierczynią sztuki średniowiecznej. Na rozwój sztuki ludowej wpływ miały style historyczne, głównie gotyku, renesansu i baroku. Występowała w krajach o przewadze ludności katolickiej. Jej renesans przypadł na przełom wieku XVIII i XIX. Charakteryzuje się silnym przywiązaniem do tradycji i jest uzależniona od funkcji danego wytworu (użytkowa, religijna). Większość jej dziedzin ma na ogół charakter regionalny, przypisuje się ją konkretnym grupom ludności. Obecnie sztuka ludowa zachowała się jako wyraz przywiązania do tradycji. Obejmuje niemal wszystkie dziedziny twórczości, m.in.: tkactwo, rzeźba, malarstwo, grafika, ceramika, przedmioty związane z obrzędowością i jest współcześnie coraz bardziej doceniana.

W naszym muzeum także zachowały się zbiory o charakterze ludowym. Są to przede wszystkim rzeźby, a najpopularniejsze wśród nich przedstawiają właśnie Chrystusa Frasobliwego, obecnego na polach, w lasach, aby współcierpieć ze swoim ludem w codziennym trudzie i niełatwą dolą. Obecnie możemy je oglądać na ekspozycjach stałych naszego muzeum. W zbiorach znajdują się m.in. Chrystus Frasobliwy z Długosiodła z XVI wieku, Chrystus Frasobliwy z Miszewa Murowanego z XVIII wieku, czy Chrystus Frasobliwy z Puszczy Kurpiowskiej z XIX wieku.

Podstawowym materiałem w przypadku rzeźby ludowej było i jest drewno. W zależności od typu rzeźby (monumentalne lub małe figurki) wykorzystywano dębinę lub sośninę, a także drewno miękkie jak lipa, olcha czy topola. Rzeźba ludowa
jest nacechowana statycznością, emocjonalnym wyrażaniem treści, redukcją detali, nadnaturalnymi proporcjami, tendencją do upraszczania przestrzennego lub kolorystycznego. W przypadku rzeźby ludowej wyróżnia się pięć podstawowych typów przedstawień: kapliczki szafkowe, kapliczki domkowe, figura ustawiona na kolumnie, wysoki krzyż oraz drewniany, kamienny lub murowany słup z wnęką na rzeźbę. Polichromia rzeźb ludowych została ograniczona pod kątem palety barw i w stosunku do rzeźby kościelnej, była niezależna kolorystycznie. Podstawowe kolory to czerń, róż, biel, błękit, czerwień i cynober. Twórcy rzeźb – świątkarze, byli najczęściej samoukami i rzemieślnikami (kołodziejami, cieślami, stolarzami). Rzeźba stanowiła dodatkowe zajęcie. Tworzyli oni na potrzeby własne, rodziny, znajomych lub sąsiedniej wsi, nieliczni na szerszą skalę. Większość tych rzeźb pozostaje dzisiaj anonimowa. Tylko niektóre nazwiska twórców ludowych zachowały się w księgach parafialnych, poprzez przekazy ustne czy po prostu podpisy na rzeźbie.
Sam okres dawnej rzeźby ludowej zakończył się w latach 40. XX wieku.

W dawniejszych czasach, świątki - rzeźby ludowe związane z kultem religijnym, umieszczano w kapliczkach domowych, we wnękach ścian domów oraz przy drogach. Dzisiaj częściej można je odnaleźć właśnie w muzeach, muzeach kościelnych (takich jak nasze) lub typowych skansenach. Niezależnie od miejsca, w którym się obecnie znajdują, niezależnie od sposobu, w jaki je przyjmujemy, spoglądają na nas z tą samą troską i przejęciem, szczególnie
w dzisiejszym świecie.