Zespół klasztorny w Ratowie koło Mławy, to jeden z najcenniejszych zabytków okresu rokoko w Polsce. Ponad 300 lat jego historii, a także wyjątkową architekturę, przeanalizowali naukowcy. W ten sposób powstała unikatowa publikacja pt. „Miejsce, które ratuje. Prostota franciszkańska i rokokowa ekspresja w założeniu pielgrzymkowym w Ratowie nad Wkrą”, pod redakcją naukową dr. hab. Michała Wardzyńskiego.
W publikacji zostały zaprezentowane najważniejsze wątki historii zakonu bernardynów na Mazowszu i mazowieckiej kultury szlacheckiej w XVIII w. (budowa konwentu, jego konstrukcja, architektura, wyposażenie). Publikacja stanowi w dużej mierze zbiór referatów wygłoszonych podczas ogólnopolskiej konferencji naukowej, która odbyła się w Ratowie w 2019 r.
Książkę współtworzy dwanaście artykułów naukowych. Każdy z nich poświęcony jest innemu aspektowi fenomenu Ratowa. W monografii znalazł się na przykład opis jednego z najcenniejszych odkryć, jakim jest wykorzystanie przez twórców ratowskich rycin wzornikowych augsburskiego mistrza z I połowy XVIII w. Ignaza Carla Junca. Między innymi z tego powodu kompleks w Ratowie, to jeden z najciekawszych reprezentantów rokoka niemieckiego w Europie Środkowo-Wschodniej.
Ponadto w prezentowanej książce zostały zestawione prace restauratorskie wykonane w latach 2006-2014. Większość otrzymała dofinansowanie ze środków Unii Europejskiej oraz środków własnych Samorządu Województwa Mazowieckiego. Prace te zostały wykonane dzięki ogromnemu zaangażowaniu Ewy Kozłowskiej-Głębowicz, prezes Stowarzyszenia Ratujmy Ratowo i ks. kan. Bogdana Pawłowskiego, rektora Sanktuarium Diecezjalnego pw. św. Antoniego z Padwy w Ratowie.
Biskup płocki Piotr Libera stwierdził, że prezentowana książka, to „wydawniczy rarytas”, opatrzona rzetelną dokumentacją źródłową i fotograficzną, pięknie wydana: - Zawiera ważne ustalenia, dotyczące fundacji bernardyńskich na północnym i zachodnim Mazowszu, roli zakonu w życiu miejscowej szlachty, architektury ratowskiej perły, warsztatowej proweniencji jej wystroju ołtarzowego, unikatowego prospektu organowego, rzeźb, malatury, zwłaszcza słynącego łaskami obrazu św. Antoniego i wotów z nim związanych, zestawu naczyń i szat liturgicznych - wymienił hierarcha.
Dodał, że w ostatnich latach Ratowo na nowo wypiękniało, odzyskało „dawną krasę i klasę”, zaczęło znowu być ważnym miejscem na duchowej mapie Mazowsza, stało się „ostoją inicjatyw społecznych na współczesnym Zawkrzu”. Miejscem „wspaniale zbadanym i opisanym”.
Ratowo jest jednym z najczęściej odwiedzanych miejsc w Polsce związanych z kultem św. Antoniego Padewskiego: - Pierwsza część tytułu publikacji „Miejsce, które ratuje” wydobywa duchowy wymiar Ratowa jako centrum mazowieckiej spuścizny wielowiekowego kultu św. Antoniego. Św. Jan Paweł II nazwał go człowiekiem ewangelicznym, podkreślając w liście napisanym 13 czerwca 1994 roku, że „św. Antoni nauczał, że należy uczynić Chrystusa i Ewangelię trwałym punktem odniesienia dla życia codziennego, dla prywatnych i publicznych decyzji moralnych” – zacytował Pasterz Kościoła płockiego.
W spotkaniu promującym monografię wziął udział także Konrad Wojnarowski, przewodniczący komisji promocji województwa mazowieckiego i współpracy zagranicznej w sejmiku mazowieckim. Zauważył on, że książka o Ratowie pozwoli odkryć historię Ratowa szerszemu gronu odbiorców: - Pamięć o historii i dbałość o zabytki, to nasz obowiązek. Cieszy, że są pasjonaci, którzy poświęcają im swoją działalność naukową – komentował przewodniczący.
Prelegenci omówili również wpływ obecności bernardynów w regionie na życie religijne i kulturę szlachty na Mazowszu: - Ratowo, to niekwestionowany biały kruk na mapie mazowieckich zabytków sakralnych z okresu rokoko, które wyróżnia jednorodność stylistyczna i artystyczna, niezmącona stylami kolejnych epok. Cieszy nas, że samorząd Mazowsza docenia te walory i wspiera nas w wysiłkach o jego zachowanie - podziękował ks. kan. Bogdan Pawłowski, rektor sanktuarium w Ratowie.
Dr hab. Michał Wardzyński z Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Warszawskiego, redaktor naukowy publikacji relacjonował, że autorami poszczególnych rozdziałów są specjaliści, dobrani spośród historyków i historyków sztuki zajmujących się nie tylko Mazowszem jako regionem kulturowym i artystycznym, ale przede wszystkim daną dziedziną studiów. Reprezentują środowiska naukowe Warszawy, Torunia, Fromborka, Kielc, Krakowa, Łodzi i Płocka.
Wydanie publikacji pt. „Miejsce, które ratuje. Prostota franciszkańska i rokokowa ekspresja w założeniu pielgrzymkowym w Ratowie nad Wkrą” zostało dofinansowane ze środków Unii Europejskiej w ramach programu PROW 2014-2020. Wartość dofinansowania to 46.000 (89 proc. wartości projektu).
