Szreńsk, Parafia pw. św. Wojciecha

Wieś Szreńsk położona jest nad rzeką Mławką. Gród obronny Zyremdzco wzmiankowany był w tzw. falsyfikacie mogileńskim z 1065 r. i mógł funkcjonować do XII w. W 1371 r. Siemowit III, książę mazowiecki, nadał Szreńsk Stanisławowi Gradowi z Kowalewa. W 1383 r. Szreńsk otrzymał prawa miejskie. W rękach Szreńskich herbu Dołęga pozostawał do połowy XVI w., gdy dobra te nabył biskup płocki Andrzej Noskowski, a po jego śmierci jego bratanek. W rękach Noskowskich znajdował się do 1679 r., potem był własnością różnych rodów, m.in. Bielińskich, Podoskich, Kajetana Skopkowskiego, Ludwika Erharda Knoblocha. Przed II wojną światową należał do Remerów.

W XI w. istniał w grodzie Szreńskim kościół grodowy. Kościół parafialny pw. NMP i św. Jana Chrzciciela wzniósł prawdopodobnie Jan ze Szreńska, dworzanin króla Kazimierza, około 1470 r. Pod koniec XVI w. oprócz kościoła parafialnego istniał starszy, drewniany kościół św. Wojciecha, a także murowana kaplica na wzniesieniu pod zamkiem poza miastem, natomiast na przedmieściach umiejscowiona była kaplica św. Barbary, przebudowana przez wojewodę Feliksa około 1550 r.

Obecny kościół pw. Niepokalanego Poczęcia NMP został wzniesiony z ok. 1530 r. z fundacji Feliksa Szreńskiego, wojewody płockiego, starosty malborskiego, wiskiego i łomżyńskiego. Rozbudowany został o kaplicę św. Tekli, kruchtę i ogrodzenie około połowy XVI w. Konsekrowany został przez biskupa płockiego Piotra Myszkowskiego herbu Jastrzębiec w 1564 r.; z okazji 450. rocznicy konsekracji wmurowano pamiątkową tablicę w kościele w 2014 r. Konsekrowany ponownie w 1964 r.

Kościół jest orientowany, murowany z cegły o układzie gotyckim, z użyciem zendrówki. Składa się z prostokątnej, czteroprzęsłowej nawy i nieco węższego, prostokątnego prezbiterium. Od południa kaplica św. Anny i przyległa do niej kwadratowa kruchta. W prezbiterium sklepienie gwiaździste, w kaplicy sklepieni kryształowe. Arkada tęczy ostrołukowa, kaplica także z taką arkadą. Zachodnią fasadę wieńczy późnobarokowy szczyt, barokowa jest też sygnaturka na dachu. Ołtarz główny neorokokowy z drugiej połowy XIX w., z figurą Niepokalanego Poczęcia NMP, na zasuwie obraz św. Wojciecha, a w górnej kondygnacji obraz św. Rocha. W ołtarzach bocznych: kopia obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej z XVIII w., w sukience z blachy srebrnej z ok. 1700 r., Ukrzyżowanie oraz współczesny obraz Jezusa Miłosiernego. W kaplicy św. Anny renesansowy nagrobek Feliksa Szreńskiego wykonany z piaskowca prawdopodobnie w latach 1546-1548, wiązany z kręgiem Jana Marii Padovano; drewniana gotycka rzeźba tzw. Pietà ze Szreńska, wykonana w latach 1430-1440; wmurowany w prezbiterium portret trumienny nieznanego szlachcica z XVII w.; rzeźba Chrystusa Ukrzyżowanego późnogotycka, z pierwszej połowy XVI w. Mur ceglany otaczający kościół zbudowany w XVI w.; cechą charakterystyczną muru są nisze po jego wewnętrznej stronie. Nowe dwunastogłosowe organy z dwoma manuałami i klawiaturą nożną wykonała firma Henryka Nawrota w 1970 r.; poświęcił je dn. 20 września 1970 r. ks. Edmund Szewczak, dziekan mławski. W 1955 r. polichromię wykonano według projektu S. Drapiewskiego. Nowe malowidła nałożono w latach 90. XX w.

Drewniana dzwonnica, wzniesiona w 1772 r., drewniana, konstrukcji słupowej, czworoboczna.

Kaplica cmentarna pw. św. Barbary, na miejscu poprzedniej, drewnianej, wzniesiona w 1886 r., neogotycka, murowana z cegły, z wieżą od frontu, oskarpowana. Wyposażona w neogotycki ołtarz i ambonę z ok. 1886 r.

Na początku XXI w., staraniem ks. Piotra Brzezika i ks. Jana Żółtowskiego oraz parafian, kościół i otoczenie zostały gruntownie wyremontowane: położono nową dachówkę na kościele, odrestaurowano dzwonnicę, wykonane zostały prace konserwatorsko-budowlane związane z zabezpieczeniem ścian przed wilgocią i odprowadzeniem wody spod kościoła, m.in. poprzez położenie opaski żwirowej. Wyremontowana została także plebania.